شکاف‌های اجتماعی عراق و تأثیر‌های آن بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران با محور بحران 2014

عراق، کشوری با میزان تجانس اجتماعی پایین است. تعدد گروه­های قومی- مذهبی و سهم­خواهی از قدرت، شکل­گیری شکاف­های اجتماعی چندگانه را در عراق، موجب شده که با شکل­گیری گروه­های تروریستی، بر سیاست خارجی کشورهای منطقه، تأثیرگذار بوده‌است. این مقاله سعی‌دارد با روش تحلیلی و محور‌بودن نظریه نورئالیسم تدافعی به این پرسش پاسخ‌گوید که شکاف­های اجتماعی عراق بر سیاست خارجی ایران در عراق در ابعاد داخلی، منطقه­ای و بین­المللی در شرایط ظهور داعش چه تأثیری‌داشته‌است؟ همچنین این فرضیه مطرح‌می‌شود که شکاف­های اجتماعی عراق در شرایط ظهور گروه­های تروریستی نظیر داعش، زمینه مواجه ایران با چالش­های داخلی، منطقه­ای و بین­المللی را فراهم‌کرده و وجوه امنیتی آن را افزایش‌داده‌است. یافته­ها نشان‌می­دهند که این مسئله در ابعاد داخلی سیاست خارجی، ایران را با تعمیق شکاف شیعه و سنی و نیز احتمال تجزیه عراق و مسائل قومیتی برخاسته از آن مواجه‌می­کند؛ این مسئله در بعد منطقه­ای خود ازیک‌طرف، ایجاد شکاف در ژئوپلیتیک شیعی و درنتیجه، شکاف در محور مقاومت را درپی‌دارد و ازطرفی نیز، تهدید محیط امنیتی منطقه­ای را موجب می­شود که واکنش ایران درراستای دفاع فعال تهاجمی را به‌همراه‌داشته‌است؛ در طرف سوم نیز، این مسئله به شکل­گیری ائتلاف منطقه­ای ضد ایران با محور بودن حمایت از داعش و سایر گروه­های تروریستی منجر‌شده‌است. درنهایت در سطح بین­المللی، افزایش حضور آمریکا در محیط منطقه­ای ایران و راهبرد نیابتی سیاست خارجی این کشور را ضد ایران درپی‌داشته‌است.